مهدی شمس

نام مهدی شمس (شمس‌زاده) با دو فساد در سال‌های اخیر گره خورده است: ۱. فساد در پرونده نفتی و همکاری با بابک زنجانی ۲. فساد در کشتیرانی.

نام مهدی شمس به عنوان متهم ردیف دوم در پرونده فساد نفتی در اوایل دهه ۱۳۹۰ مطرح شد. با مطرح شدن فساد بابک زنجانی و بازداشت او، مهدی شمس نیز ۱۷ اسفند ۱۳۹۳ بازداشت شد.

با آغاز دادگاه بابک زنجانی در مهرماه ۱۳۹۴، مهدی شمس نیز در دادگاه حاضر شد و خود را «استاد دانشگاه لندن، دکترای اقتصاد، دارای تابعیت مضاعف ایرانی انگلیسی و ساکن انگلیس معرفی کرد».

اتهامات شمس براساس کیفرخواست «افساد فی‌الارض در جهت اخلال در نظام اقتصادی و مشارکت در کلاهبرداری یک میلیارد و دویست میلیون یورویی» اعلام شد.

«پولشویی و مشارکت در عواید حاصل از جرم به مبلغ یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو و پولشویی و مشارکت در عواید حاصل از کلاهبرداری شرکت نیکو به مبلغ ۷۶۷ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو» از دیگر اتهاماتی بود که در کیفرخواست مهدی شمس عنوان شد.

در جلسه سوم رسیدگی به پرونده فساد نفتی که ۱۳ مهر ۱۳۹۴ برگزارشد، کیفرخواست مهدی شمس در دادگاه قرائت شد و رضا نجفی، معاون دادستان در این جلسه گفت که مهدی شمس با اعلام اینکه شرکت نفتی فال ورشکست شده است سعی در گمراه نمودن داشته است.

رضا نجفی همچنین گفت که «مهدی شمس متعهد شده تمام محموله‌های نفتی را بفروشد و از بابک زنجانی درصد بگیرد اما در عمل فقط ۴۰۰ میلیون دلار به متهم ردیف اول پرداخت کرده است». 

به گفته معاون دادستان در دادگاه،‌ مهدی شمس وجه حاصل از فروش محموله‌های نفتی را «مطابق نظر بابک زنجانی هزینه کرده و آن را صرف خرید سهام شرکتی از ترکیه، سه فروند هواپیما و دو فروند کشتی» کرده است.

در دادگاه همچنین مطرح شد که ۱۰۰ درصد سهام شرکت هواپیمایی انور‌ ایر (Onur Air) در ترکیه به نام مهدی شمس و در اصل متعلق به بابک زنجانی است. وزارت نفت ایران، بر همین اساس، در پاییز ۱۳۹۴ از شرکت هواپیمایی انور‌ایر شکایت کرد و مدعی شد که تمام سهام این شرکت به وزارت نفت تعلق دارد.

در دادگاه همچنین بخش‌هایی از ایمیل بابک زنجانی به مهدی شمس در سال ۱۳۹۱ خوانده شد که در آن آمده است: «سعی کردم نامه‌نگاری نداشته باشم اما نتوانستم خودم را نگه دارم. شما برخلاف ظاهرتان افراد خداشناسی نیستید، یادم می‌آید گفتید ۳۳ میلیون دلار به هواپیمایی «الف» (انور‌ ایر) داده‌اید اما من را بدهکار نگه داشتید و حالا برنده ماجرا هستید و به همه جا رسیده‌اید. این درحالی‌است که پول‌های بانک‌های نفتی که گرفته اید را ندادید و هواپیماهای «الف»(انور ایر) نیز هنوز گیر هستند».

به گفته‌ی نماینده دادستان، این نامه پس از آن نوشته شده است که «مهدی شمس نفت را چهل میلیارد دلار فروخته بود؛ اما تنها ۴۰۲ میلیون دلار آن را به بابک زنجانی داده بود».

نماینده دادستان همچنین با نقل قول از بابک زنجانی گفت که «مهدی شمس به بهانه‌های مختلف اعلام کرده که چون نفت را با آب مخلوط کرده بودی، شرکت فال پول را نمی‌دهد و یک بار دیگر هم گفت که این شرکت ورشکست شده است». 

شرکت فال، یک شرکت نفتی اماراتی بود که نام آن در جریان رسیدگی به پرونده فساد نفتی مطرح شد. متهمان ادعا کرده بودند که این شرکت پول را پرداخت نکرده است. مهدی شمس نیز به‌عنوان کسی که با این شرکت در ارتباط بوده، در دادگاه مقصر اصلی شناخته شد. براساس کیفرخواست، مهدی شمس قرارداد نگهداری نفت را با شرکت فال امضا می‌کند اما این شرکت وارد فاز فروش نفت هم می‌‌شود. بدهی شرکت فال به متهمان در دادگاه ۸۰۰ میلیون دلار اعلام شد.

*پرونده ویکی‌فساد درباره بابک زنجانی

در بیست‌ویکمین جلسه دادگاه که ۱۸ آذر ۱۳۹۴ برگزار شد، وکیل مدافع مهدی شمس در‌باره‌ی فروش نفت از سوی او به شرکت فال گفت: «زنجانی در قضیه فال از شمس می‌خواهد که نظارت بر امکان‌سنجی این شرکت را بررسی کند. این شرکت از اوضاع آشفته و وضعیت تحریم‌ها کلاهی برای نمد خود می‌دوزد اما سوال اینجاست اگر شرکت فال ورشکسته بود ۵۰۱ میلیون دلار را چگونه پرداخت کرد؟»

براساس کیفرخواست، مهدی شمس و بابک زنجانی با این مبلغ، سهام شرکت اونور ایر، چهار فروند هواپیما برای قشم‌ایر، چند فروند هواپیما، هزینه انبارداری برای آقای منفرد و دو فروند کشتی خریداری کرده و ۱۱۰ میلیون دلار نیز به افراد مختلف پرداخت کرده‌اند.

بابک زنجانی نیز درباره قرارداد با شرکت فال در دادگاه گفت: گیرنده بار شرکت نیکو بود و به چین، مالزی و مقداری هم به دبی می‌رفت. به من گفتند مقداری نفت را مستقیما به العقیلی [محمد سعید العقیلی، تاجر] بده که مبلغ آن ۴۰ میلیون دلار یا ۴۰ میلیون یورو بود. بار چین را به خانم یو دادم. خانم یو گفت مدارک بار را بدهید، آقایان مدارک را ندادند و بعد از بازداشتِ من، بار را برگردادند. بارهایی که پنج ماه در مالزی بود از طریق نیکو به فال منتقل کردیم. به آقای شمس گفتم با مسئولان شرکت فال قرار بگذار تا آن‌ها را ببینم. بعد از اینکه آن‌ها را دیدم گفتم نمی‌توانیم بار را به اینها بفروشیم اینها قدرتمند هستند. شمس گفت بار را به شما پیش‌فروش می‌کنیم. فال گفت ما ضمانت‌نامه داریم و من به شمس گفتم درگیرشان کن و از آن‌ها ضمانت‌نامه بگیر. ۲۵۵ میلیون دلار ضمانت‌نامه دادند که به شمس گفتم خرجش کن و شمس رفت اونور ایر را خرید.

مهدی شمس در بیستمین جلسه دادگاه که ۱۷ آذر ۱۳۹۴ برگزار شد، گفت که ورود زنجانی به نفت از طریق شرکت نیکو بوده است. در پاسخ به او، قاضی صلواتی تاکید کرد که «تعریف و تمجیدهای شما باعث شد که صندوق بازنشستگی شرکت نفت به زنجانی نفت بدهد، شما پای زنجانی را به شرکت نفت باز کردید‎».

او همچنین در این جلسه گفت: «به من نفتی تحویل نداده‌اند، اگر نفت تحویل داده‌اند رسید بیاورند. من کارگزار عملیاتی در بحث فال بودم. هیچ یک از محموله‌ها را من دریافت نکرده‌ام».

حکم دادگاه مهدی شمس (متهم ردیف دوم) درکنار بابک زنجانی (متهم ردیف اول) و حمید فلاح هروی (متهم ردیف سوم) ۱۶ اسفند ۱۳۹۴ اعلام شد و هر سه نفر به اعدام محکوم شدند. حکم اعدام متهمان ردیف دوم و سوم اما از سوی دیوان عالی کشور نقض شد و پرونده برای رسیدگی به دادگاه برگردانده شد.

محاکمه مجدد مهدی شمس و حمید فلاح هروی از تیرماه ۱۳۹۶ آغاز شد. او در چهارمین جلسه محاکمه مجدد خود گفت: «هدف من شکستن ساختار تحریم ها بود. اعمال انجام شده به دست یک نفر نبود و زنجیره‌ای از افراد در این کار همکاری کردند».

او همچنین تاکید کرد که «مراجع ذیصلاح، بابک زنجانی را تائید کردند. خود وزارت نفت هم ال‌سی‌های این شخص را تایید کرد. پس قرارگاه خاتم‌الانبیا و بانک ملت هم می‌توانند در این کار شریک باشند».

مهدی شمس در این جلسه برخلاف اظهارات پیشین خود که گفته بود نفتی به او تحویل داده نشد، گفت که «من امانی نفت را تحویل گرفتم».

به گفته‌ی او، «در آن زمان، به جز بابک زنجانی، نیروی انتظامی و سپاه، بخش خصوصی نمی توانست نفت بگیرد».

او گفت: همه می‌خواستند برای خودشان یک آبروی جهادی درست کنند. خودشان را کنار کشیدند، اما وزیر نفت وقت [رستم قاسمی] با شجاعت تمام تصمیم گرفت. محل ورود من به موضوع زنجانی هم در موضوع خرید هواپیماها در سال ۱۳۸۹ بود».

مهدی شمس بار دیگر سخنان پیشین خود را نقض کرد و گفت: هنگامی که (شرکت) نیکو می‌خواست اولین محموله نفتی را از زنجانی تحویل بگیرد از من کمک گرفت، من پیگیری کردم و آقای ی گفتند زنجانی مورد اعتماد است و هر کمکی می‌توانی انجام بده».

او همچنین در دفاع از خود در بحث «معرفی بابک زنجانی به دولت» گفت: وزیر نفت وقت (رستم قاسمی) به زنجانی اعتماد داشته است. وزیر، زنجانی را از زمانی که در قرارگاه خاتم بوده می‌شناخته است. با اعتماد شخص وزیر نفت به زنجانی فروخته شده است.

*گزارش ویکی‌فساد درباره‌ی ردِ پای رستم قاسمی در پرونده بابک زنجانی

علاوه براینها، مهدی شمس در دادگاه مدعی شد که شهریور ۱۳۹۱ وقتی که متوجه تخلفات شد، از مجموعه بابک زنجانی استعفا داد. به گفته‌ی او، این استعفا مخالفت مسئولان وزارت نفت ایران را برانگیخت و مدیرعامل وقت شرکت اچ‌کی از مهدی شمس خواست که «کار جهادی» را ادمه دهد و «پشت بابک زنجانی را خالی نکند».

در بررسی مجدد، اتهام افساد فی‌الارض از اتهامات مهدی شمس حذف شد و او به بیست سال حبس و رد مال محکوم شد.

نام مهدی شمس در یک پرونده دیگر نیز مطرح شده است. در همین رابطه، روزنامه شرق پنجم تیرماه ۱۳۹۹ در گزارشی که در ارتباط با فساد در کشتیرانی منتشر کرد، نوشت که مهدی شمس، مدیرکل بازرگانی و فروش در شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی بوده و در ماجرای مذاکرات برای خرید از شرکت هیوندای کره نیز حضور داشته است.

علی اکبر غنجی، موج ناسازگار کشتیرانی جمهوری اسلامی

قرارداد خرید ۱۰ فروند کشتی فله، کانتینر و تانکر از شرکت هیوندای کره‌ جنوبی در میانه‌ی دهه‌ی ۹۰ منعقد شد، که به دلیل اعمال تحریم‌ها، اما و اگرهای بسیاری در مسیر این قرارداد قرار گرفت.

 شرح اتهامات و محکومیت‌ها