عبدالله عبدی

نام عبدالله عبدی فروردین‌ماه ۱۴۰۱ مطرح شد؛ وقتی که کشمکش‌ها بر سر پروژه احداث کارخانه پتروشیمی در نزدیکی شبه جزیره میانکاله بالا گرفت و همزمان فهرست برخی از ابربدهکاران بانکی منتشر شد.

برنامه‌ریزی برای ساخت کارخانه پتروشیمی در شهرک صنعتی بهشهر استان مازندران بهمن ماه ۱۳۹۶ اعلام و گفته شد که کارخانه پتروشیمی در ۱۸ هکتار و با سرمایه‌گذاری داخلی به زودی کلنگ‌زنی می‌شود.

اشتغال‌زایی و رفع بیکاری از جمله‌ وعده‌های مقامات از آن زمان تاکنون بوده است. درمقابل اما طرفداران محیط زیست بر وجود قانون مبنی بر ممنوعیت ساخت‌وساز در منطقه حفاظت‌شده‌ی میانکاله تاکید کرده و اعلام کرده‌اند که درصورت ساخت کارخانه، این پناهگاه حیات وحش در خطر خواهد بود.

با این وجود، احمد وحیدی، وزیر کشور ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ در مراسم آغاز عملیات اجرایی کارخانه پتروشیمی مازندران شرکت کرد و گفت که «سرمایه‌گذاری ۸۰ هزار میلیارد تومانی بخش خصوصی برای ایجاد این واحد پتروشیمی موقعیت ارزشمندی برای مازندران است».

بنا بر اعلام رسانه‌ها، شرکت سهامی پتروشیمی مازندران مردادماه ۱۴۰۰ خبر داد که این کارخانه پتروشیمی در زمین «۹۰ هکتاری» ساخته خواهد شد. این درحالی است که در سال ۱۳۹۶، مساحت کارخانه ۱۸ هکتار اعلام شده بود.

در پی برگزاری مراسم کلنگ‌زنی، اعتراض‌ها به احداث این کارخانه شدت گرفت و ۲۶ فروردین‌ ۱۴۰۱، خبرگزاری برنا اعلام کرد که عبدالله عبدی «صحنه‌گردان» پتروشیمی میانکاله است. در این گزارش آمده است که عبدالله عبدی «ابر بدهکار بانکی با چند هزار میلیارد معوقات به بانک توسعه صادرات» و ‌دارای «حداقل دو کارت ملی و هویت‌های متفاوت» است.

همزمان یاشار سلطانی، روزنامه‌نگار سرشناس در صفحه‌ توییتر خود نوشت که عبدالله عبدی حمایت «یکی از روسای قوا، امام جمعه و استاندار» را دارد.

عبدالله عبدی کیست؟

نام عبدالله عبدی نخستین بار در گزارش پایگاه خبری شمانیوز مطرح شد. در این گزارش که در میانه آذر ۱۴۰۰ منتشر شده، آمده است که فردی به نام عبدالله عبدی «نه تنها دارای دو کد ملی است و در دو شهرستان مختلف به دنیا آمده بلکه با این دو کد ملی فعالیت‌های مهم اقتصادی هم دارد».

براساس این گزارش، یک کد ملی عبدالله عبدی با شماره ۲۰۸۱۸۰ شروع می‌شود که براساس آن، این شخص در ساری زاده شده است. براساس کد ملی دیگر که با اعداد ۴۹۹۹۹۳ شروع می‌شود، او متولد نکاء معرفی شده است. عبدلله عبدی با هر کدام از این کد‌های ملی، عضویت در هیئت مدیره چند شرکت را برعهده دارد.

شمانیوز همچنین تصویر سندی را منتشر کرده که در آن اشاره شده عبدالله عبدی سابقاً دارای کد ملی با شماره ۴۹۹۹۹۳ بوده و حالا کد ملی او با شماره‌های ۲۰۸۱۸۰ شروع می‌شود.

شماره یا کد ملی در ایران منحصر به فرد و ثابت است و از تولد تا مرگ تغییر نمی‌کند. با این حساب، به نظر می‌رسد که افرادی در ایران می‌توانند دارای چند کدملی و هویت‌های متعدد باشند؛ موضوعی که آشکارا غیرقانونی و برخلاف قوانین کشور است.

مقامات ثبت احوال و عبدالله عبدی تاکنون به این موضوع واکنش نشان نداده‌اند. روزنامه شرق در اینباره در گزارشی که ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ منتشر کرد، نوشت: «مردی که عکس ندارد! مردی که دو کارت ملی دارد و مردی که حرف نمی‌زند… شغل او مشخص نیست. ظاهر ماجرا تولیدکننده است؛ تولیدکننده فولاد، پتروشیمی، سیمان، مرغ، فیلتر!، سازه فلزی و…. دانه‌درشت بانکی است و حالا متهم است به زمین‌خواری در اراضی ملی. روزهاست که جنگ و جدل درباره پتروشیمی ساخته‌نشده او، به بالاترین سطوح مقامات کشوری رسیده، اما خودش سکوت کرده است. رسانه‌ها نام مرد مرموز پتروشیمی میانکاله را عبدالله عبدی نوشته‌اند، اما حالا گفته می‌شود او دو کارت ملی دارد و حتی اسناد هویتی او زیر سوال رفته است».

روزنامه شرق نیز به اطلاعات مرتبط با عبدلله عبدی در ثبت شرکت‌ها اشاره کرده و نوشته است: «نکته عجیب آن است که در اطلاعات ثبت شرکت‌های او دو کد ملی متفاوت دیده می‌شود. کد ملی که شش رقم ابتدای آن ۴۹۹۹۹۳ است و کد ملی که شش رقم ابتدای آن ۲۰۸۱۸۰ درج شده است».

در گزارش شرق به نقل از حمید درخشان‌نیا، رئیس سابق ثبت احوال کشور آمده است: «این فرایند در ثبت احوال بسیار دشوار و تقریبا غیرممکن است، اما اگر مثلا فردی با حکم دادگاه بتواند سن خود را تغییر دهد شناسنامه قبلی او باطل می‌شود، شناسنامه جدید دریافت می‌کند که با شناسنامه جدید کد ملی او هم تغییر می‌کند».

از طرف دیگر، خبرگزاری برنا، با استناد به فهرست ابربدهکاران بانکی، ۲۶ فروردین ۱۴۰۱ نوشت که عبدالله عبدی، ابربدهکار بانکی در پتروشیمی میانکاله دخالت دارد. عبدالله عبدی از سال ۱۳۹۴ رئیس هیئت مدیره شرکت فولاد البرز بوده است و نام این شرکت در فهرست ابربدهکاران بانکی وجود دارد.

به نوشته‌ی برنا، شرکت فولاد البرز در «دو فقره تسهیلات یورویی که با نرخ دولتی ۳۳۸۳ تومان در بهمن ماه ۱۳۹۴ به آن پرداخت شده است بیش از ۱۳۰۰ میلیارد تومان به بانک توسعه صادرات بدهکار است».

در گزارش برنا همچنین آمده است که عبدالله عبدی «نه تنها نسبت به تسویه آن اقدامی نکرده است بلکه سهامدار در انتظار تملک کارخانه فولاد البرز ایرانیان» از سوی بانک توسعه صادرات و بسته شدن پرونده خود است.

این گزارش در عین حال مدعی شده که وثیقه‌ی وام‌های عبدالله عبدی، سایر شرکت‌های او بوده است. چنین اقدامی در ایران عموما به تملک بانک بر شرکت مورد وثیقه ختم می‌شود. در همین رابطه، برنا نوشته است: «میزان وثائق تسهیلات حدود ۴۳۱ میلیارد تومان بوده که بر فرض اقدام جهت اجرای وثائق و تملک آن توسط بانک حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان بدون تکلیف خواهد ماند و در نهایت کارخانه فولاد البرز ایرانیان به تملک بانک توسعه صادرات در‌می‌آید و در آخر تعطیل می‌شود در حالی که آن شخص به منافع خود رسیده است و دیگر آن کارخانه ارزشی برای او ندارد».

به نوشته‌ی برنا، عبدالله عبدی در حال حاضر برای دریافت تسهیلات و گشایش ال.سی از بانک‌ها به منظور احداث شرکت پتروشیمی میانکاله فعال است.

در اسناد رسمی، شرکتی با نام شرکت پتروشیمی میانکاله دیده نمی‌شود، اما شرکت صنایع پتروشیمی امیرآباد مازندران همان شرکتی است که قرار است در منطقه حفاظت‌شده میانکاله بنا شود. این شرکت در مرداد ۱۳۹۹ تاسیس شده است و سهامدارن آن براساس آگهی رسمی عبارت‌اند از: شرکت سیمان نایین، شرکت تولیدی ساریه شمال و مرغ امین مازندران.

هر سه شرکت مذکور در حلقه‌ی شرکت‌های متعلق به عبدالله عبدی قرار دارند.

از خرید سهام یک تعاونی تا تاسیس بانک

در گزارش برنا به فعالیت عبدالله عبدی در تعاونی اعتبار زرین دشت کارگران ایرانیان و تبدیل آن به موسسه آتی اشاره شده و این پرسش را مطرح کرده است که چرا «نحوه تعیین هیئت تصفیه و ادغام موسسه آتی در بانک آینده و به تبع آن سهامداری در بانک آینده و همچنین نحوه خرید سهام بانک ایران زمین از شرکت شاهد بنیاد شهید و شکایت از مدیران آن بانک در دادسرای اقتصادی تا سهامداری پتروشیمی میانکاله» هیچ نامی از عبدالله عبدی مطرح نیست.

براساس اسناد رسمی، عبدالله عبدی فرودین‌ماه ۱۳۹۱ تعاونی اعتبار زرین دشت کارگران ایرانیان را در کنار رضا باقری‌نژاد، محمدمهدی محمدپور، حمیدرضا اسماعیلی فیروز و عقیل شریفی خریداری کرده و به عنوان رئیس هیئت مدیره معرفی شده است. این تعاونی پس از آن به شرکت تعاونی توسعه اعتباری آتی تغییر نام داد. گزارش‌های متعددی درباره‌ی تخلف این تعاونی در همان سال‌ها منتشر شد.

کمتر از سه ماه پس از آن، بانک آینده از ادغام موسسه مالی و اعتباری آتی، بانک تات و موسسه مالی و اعتباری صالحین تاسیس شد و بنابراین عبدالله عبدی در حلقه‌ی سهامداران یک بانک قرار گرفت.

در حال حاضر، شرکت توسعه بین‌الملل ایران مال، شرکت ارزش‌آفرینان آینده، شرکت بازرگانی بهار اقتصاد کامیاران، شرکت خدمات مالی و مشاوره سرمایه‌گذاری سنجش امید آینده، شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا و شرکت کارگزاری بانک آینده از جمله زیرمجموعه‌های این بانک هستند. بانک آینده همچنین در شبکه‌ای از هلدینگ‌ها و شرکت‌های تودرتو قرار دارد.

در فهرست هیئت مدیره‌های سابق موسسه‌ی مالی و اعتباری آتی، نام‌هایی چون محمد رمضانی و کورش الیاس نفیعی مشاهده می‌شود که در برخی از شرکت‌های متعلق به عبدالله عبدی از قبیل صنایع فلزی سازه‌های سنگین مازندران، سیمان نایین، فولاد البرز ایرانیان، عمران و توسعه ساخت صدر پارس و صنایع پتروشیمی امیر‌آباد مازندران حضور دارند.

پایگاه خبری برنا همچنین تصویر رأی دادگاه را منتشر کرده که عبدالله عبدی در آن در ارتباط با موسسه آتی مجرم شناخته شده است. براساس رای دادگاه که در آذرماه ۱۳۹۹ صادر شده، عبدالله عبدی، عبداله فلاح‌دار و توسعه اعتباری آتی به تحصیل مال نامشروع، کلاهبرداری و سوءاستفاده و تقلب از امتیازات متهم شده و به هفت سال حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم شده‌اند.

شاکیان این پرونده عبارت‌اند از محمدحسین خوشرو و صمد پاشانی عدل. اطلاعات چندانی از محمدحسین خوشرو در دسترس نیست، اما شرکت‌های متعددی در ارتباط با صمدپاشانی عدل وجود دارند که می‌توان به پاشا پلیمر مهر ارس، فنی مهندسی آوا زیست آریا، فنی مهندسی نیکان ارتباط ارین، پاشا تجارت پاسارگاد و پاشا صنعت پاسارگاد اشاره کرد. عبداله فلاح‌دار، دیگر متهم پرونده نیز براساس اسناد رسمی، مالک شرکت فلیکس شرق معرفی شده است.

ارتباط شرکت‌های عبدلله عبدی با سپاه پاسداران و بنیاد شهید

نام عبدالله عبدی در شرکت‌های متعددی دیده می‌شود که برخی از آنها دارای شرکت‌های اقماری‌اند و بنابراین، شبکه‌ای از شرکت‌های بزرگ در زمینه‌های مختلف را تشکیل می‌دهند. برای مثال عبدلله عبدی، نائب‌رئیس هیئت مدیره در شرکت تاوریژ آلتون است. این شرکت دارای دو شرکت زیرمجموعه به نام‌های شرکت سرمایه آب خاک توسعه و سیمان نایین است که هرکدام از آنها چندین شرکت تابعه دارند.

موضوع دیگر در ارتباط با این شرکت‌ها، تغییر نام برخی از آنهاست. برای مثال، براساس اسناد رسمی، نام پیشین شرکت مدیریت سرمایه سورین، شرکت آسان سرمایه پویای دانا بوده است. در موردی دیگر، تعاونی اعتبار زرین‌دشت به موسسه مالی‌اعتباری آتی تبدیل شد و سپس در ادغام با دو موسسه دیگر، بانک آینده تشکیل شد.

براساس بررسی‌های ویکی‌فساد دست‌کم بیست شرکت در ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با عبدالله عبدی قرار دارند که عبارت‌اند از:

شرکت آسان‌سرمایه پویای دانا در سال ۱۳۹۶ تاسیس شده و سهام‌داران آن افرادی به نمایندگی از دیگر شرکت‌های متعلق به عبدالله عبدی هستند. براساس گزارش توجیهی افزایش سرمایه بانک ایران زمین که در میانه‌ی ۱۳۹۸ منتشر شده، این شرکت در میان سهام‌داران بانک ایران‌زمین قرار دارد.

نام شرکت آسان سرمایه پویای دانا اما در بهار ۱۳۹۹ به شرکت مدیریت سرمایه سورین تغییر یافت. عبدالله عبدی رئیس هیئت مدیره شرکت سرمایه سورین است و نام شرکت سرمایه‌گذاری دانایان در شرکت‌های مادر سورین دیده می‌شود. این شرکت از زیرمجموعه‌‌های هلدینگ گروه مالی دانایان است که احمد ساعی مدیریت عامل آن را برعهده دارد و شرکت مادر آن پویا تجارت فریاب ذکر شده است.

براساس آگهی رسمی که اردیبهشت ۱۴۰۰ منتشر شده، شرکت پویا تجارت فریاب، شرکت گروه مالی دانایان و شرکت گسترش سرمایه پردازش اندیشه اعضای اصلی هیئت‌مدیره شرکت سرمایه سورین معرفی شده‌اند.

بانک ایران زمین، در اسفند ۱۳۸۹ تأسیس شد. سهام این بانک در سال ۱۳۹۰ در بازار بورس عرضه شد و در حال حاضر، اکثریت سهام آن از طریق شرکت‌های زیرمجموعه بنیاد شهید و امور ایثارگران متعلق به این نهاد است.

از طرف دیگر، شرکت سرمایه‌گذاری دانایان در زیرمجموعه‌ی گروه ایرانیان اطلس قرار دارد و بدین‌ترتیب عبدالله عبدی را به هلدینگ بزرگ ایرانیان اطلس متصل می‌کند. این گروه که در سال ۱۳۶۵ تاسیس شده، زیر مجموعه بانک انصار، وابسته به بنیاد تعاون سپاه پاسداران است.

گروه ایرانیان اطلس و شرکت‌های زیرمجموعه آن، هلدینگ غول‌پیکری در حوزه‌ی سرمایه‌گذاری و اجرایی در صنعت ساختمان است که در سال‌های اخیر، ساخت پاساژ‌ها، مجموعه‌های مدرن و خانه‌‌های اشرافی متعددی را در ایران اجرا کرده است. برخی از این پروژه‌ها عبارت‌اند از: شهرک مسکونی چیتگر، برج مسکونی اطلس کیش، شهرک مسکونی پالم‌پلازا، مجتمع تجاری‌ـ‌اداری اطلس، برج اداری‌ـ‌تجاری لکسون و بام نیایش تهران.

با این حساب می‌توان نتیجه گرفت که عبدالله عبدی در حلقه پرنفوذی قرار دارد که در یک‌طرف بنیاد شهید و در طرف دیگر بنیاد تعاون سپاه پاسداران قرار گرفته‌اند. او در این حلقه چند شریک ثابت نیز دارد که نام آنها در اغلب شرکت‌های متعلق به او دیده می‌شود و برای نمونه می‌توان به نام‌هایی ازقبیل احمد ساعی، بابک جهان‌آرا و محمد رمضانی اشاره کرد.

حلقه اقتصادی‌ـ‌سیاسی عبدالله عبدی و دفاع از پروژه میانکاله

همانطور که در ابتدا گفته شد، نام عبدالله عبدی با بالا گرفتن اعتراض‌ها به احداث کارخانه پتروشیمی در محدوده‌ی میانکاله مطرح شد. مخالفان این پروژه، طرفداران محیط زیست و موافقانش افراد و رسانه‌های وابسته به دولت و سپاه به‌شمار می‌روند.

سرآغاز این پروژه به سال ۱۳۹۶ و دولت روحانی می‌رسد: با تصویب احداث دو واحد عظیم پتروشیمی در سواحل دریای خزر (مناطق امیرآباد و رودسر)، وزیر نفت از عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست وقت برای ارائه مجوز لازم درخواست کرد که موافقت او را در پی داشت.

در بحبوحه‌ی اعتراض‌ها به این موضوع، کلنگ ساخت کارخانه اسفند ۱۴۰۰ به دست احمد وحیدی، وزیر کشور زده شد و او در این مراسم گفت که «توافقات زیست محیطی برای پتروشیمی اخذ شده و جای قدردانی است که محیط زیست اولویت اصلی است».

این ادعا اما به سرعت از سوی علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست تکذیب شد و او گفت: «از دید ما کلنگی که برای این پروژه به زمین زده شد مورد تأیید نیست و در واقع معتقدیم کلنگی به زمین زده نشده است».

فعالان محیط زیست در ماه‌های اخیر بارها تاکید کرده‌‌اند که تغییر کاربری اراضی به منظور ایجاد کارخانه، بوی نفت و آلودگی حاصل از کارخانه پتروشیمی، میانکاله را تبدیل به عسلویه خواهد کرد.

در پی تشدید اعتراض‌ها، سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در نامه‌ای به تاریخ ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ به مدیرعامل شرکت پتروشیمی امیرآباد مازندران، توقف اجرای پروژه پتروشیمی میانکاله را اعلام کرده و صدور مجوز این پروژه را به انجام مطالعات تکمیلی و تایید سازمان حفاظت محیط زیست منوط می‌کند.

یک روز بعد نیز، دادستان کل کشور دستور توقف اجرای طرح پتروشیمی میانکاله را صادر می‌کند. با این وجود اما به گزارش رسانه‌ها، سرمایه‌گذار با انجام فعالیت شبانه سعی در ادامه‌ی فعالیت‌های خود داشته که با دخالت پلیس متوقف می‌شود.

درمقابل موج مخالفت‌ها اما مقام‌های سرشناسی چون  محمدباقر قالیباف، رییس مجلس از این پروژه دفاع کرد‌اند. او روز چهارشنبه ۲۴ فروردین در جلسه علنی مجلس گفت: «یک سرمایه‌گذار در دولت مجوز گرفته و چند ده میلیارد سرمایه‌گذاری کرده، بعد یکی می‌گوید که فلان موضوع دوباره بررسی شود و کار متوقف می‌شود. اگر مشکلی بوده چرا زمین پروژه را به نام او کرده‌اید؟»

غلامرضا شریعتی، نماینده مجلس نیز روز ۲۷ فروردین در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران گفت: «اینکه در برخی رسانه‌ها می‌گویند این پروژه مصوبه‌ای ندارد دروغ است. هیئت وزیران در دولت قبل اجازه ساخت چند پتروشیمی را صادر کرده که یکی از آنها پتروشیمی امیرآباد است».

همچنین، عربعلی جباری، امام جمعه بهشهر مخالفان این پروژه را «شب‌پره در فضای مجازی» و «خائن و مخالف رهبری» توصیف کرده است.

محمود حسینی‌پور، استاندار مازندران نیز گفته است که فساد، رانت و پول، پشت‌ِصحنه‌ مخالفت سلبریتی‌ها و سازمان‌های غیردولتی قرار دارد.

برخی خبرگزاری‌های متعلق به سپاه پاسدران نیز با انتشار گزارش‌هایی اگرچه به دغدغه‌ی محیط زیستی اشاره کرده‌اند اما درنهایت بر ضرورت تاسیس این کارخانه و تاثیر آن در اشتغال‌زایی تاکید کرده‌اند.

برای مثال، خبرگزاری فارس ۲۷ فروردین ۱۴۰۱ در خبری نوشت که «جوانان بهشهری» با توجه به «افزایش بیکاری» در این شهرستان بهشهر، «خواستار احداث هر چه سریعتر پتروشیمی در این منطقه» شده‌اند. آنها همچنین از سازمان محیط زیست خواسته‌اند که «توضیحات کامل و شفاف» را به خاطر «توقف» این پروژه ارائه کند.

شرکت صنایع پتروشیمی امیر‌آباد مازندران مردادماه ۱۳۹۹ تاسیس شده و در حال حاضر سرمایه‌گذار پروژه‌ی احداث کارخانه پتروشیمی است. این شرکت در حلقه‌ی شرکت‌های عبدالله عبدی و شرکایش قرار دارد و همانطور که اشاره شده نهادهای پرنفوذ حکومتی از جمله سپاه پاسداران و بنیاد شهید در این شبکه مالی قرار دارند.

با این شرایط، بی‌دلیل نیست که پروژه در دولت روحانی تصویب می‌شود، کلنگ پروه را احمد وحیدی (وزیر کشور دولت رئیسی و فرمانده سابق سپاه پاسدارن) می‌زند و محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در دفاع از پروژه سخنرانی می‌کند.

شرح اتهامات و محکومیت‌ها