سردار سعید محمد

«مدیر جهادی برای عبور از بحران اقتصادی»

سعید محمد از سال ۱۳۶۶ به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد اما در فعالیت‌های نظامی‌ مشارکت نکرد و از یقه‌سفیدهای سپاه به شمار می‌رود. از او با عناوینی چون «جوان جهادی انقلابی» و «مدیر جهادی» یاد می‌شود.

در وب‌سایت سردار سعید محمد به نقل از مقاله‌ای که در جولالی ۲۰۲۰ در نشریه فارین‌پالسی منتشر شده، آمده است که از او در کنار سیدابراهیم رئیسی، محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی و سیدپرویز فتاح به عنوان یکی از مردان رهبر جمهوری اسلامی برای عبور از بحران اقتصادی و تشکیل دولت با محوریت جوانان معتقد به ایدئولوژی انقلاب اسلامی نام برده می‌شود. براساس این نوشته، ویژگی‌هایی چون «وفاداری شدید سعید محمد به انقلاب و شخصیت علمی»، او را به شخصیتی جذاب برای رهبر جمهوری اسلامی تبدیل کرده است.

سعید محمد در سال ۱۳۴۷ در تهران به دنیا آمد. در سال ۱۳۶۶ به عضویت نیروی هوایی سپاه درآمد اما در همان سال با قبولی در کنکور، به بخش دانشجویی منتقل شد و در دانشگاه صنعتی امیرکبیر در رشته عمران آغاز به تحصیل کرد.

در سال ۱۳۷۱ مدرک لیسانس عمران خود را دریافت کرد و در همان سال در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا مشغول به کار شد. مشارکت در پروژه‌هایی از قبیل سد کرخه، اتوبان تهران ساوه و آبرسانی قم از فعالیت‌های او در این دوره به شمار می‌رود.

سعید محمد فوق‌لیسانس خود را از دانشگاه تربیت مدرس تهران و دکترای عمران را از همان دانشگاه در سال ۱۳۸۸ دریافت کرد. در تمام این سال‌ها او در قرارگاه خاتم‌الانبیا به فعالیت اقتصادی ادامه داد و در دوره‌ای نیز به عنوان مدیریت راه تونل این قرارگاه فعالیت کرد.

این سردار سپاه در سال ۱۳۸۶ به عنوان مدیرعامل گروه سپاسد منصوب شد و تا سال ۱۳۹۳ در این سمت باقی ماند. سپاسد مهم‌ترین بازوی مهندسی سپاه پاسداران به شمار می‌رود که مجری پروژه‌های عظیم سدسازی، تونل‌سازی، نیروگاه‌های برق و سازه‌های بتونی بلند در ایران بوده است. از جمله پروژه‌های سپاسد می‌توان به سد مخزنی کرخه و سد گتوند اشاره کرد.

در دوره‌ی مدیریت سعید محمد، گروه سپاسد شاهد رشد چشمگیری بود. زمینه‌ی فعالیت آن از یک رشته به چهار رشته افزایش یافت و تعداد پروژه‌ها نیز از سه پروژه در سال ۱۳۸۶ به ۱۶ پروژه در سال ۱۳۹۳ گسترش یافت.

سعید محمد در سال ۱۳۹۴ به عنوان مدیر بنیاد تعاون سپاه منصوب شد و سه سال در این بنیاد به فعالیت‌های اقتصادی پرداخت. او همچنین در پی دستور رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر انحلال هلدینگ یاس به عنوان مدیر تصفیه، مدیریت ۱۴۵ شرکت زیرمجموعه‌ی آن را عهده‌دار شد.

همزمان با این سمت، به عنوان مدیرعامل گروه ایرانیان‌اطلس منصوب شد و تاکنون در این سمت باقی مانده است. بنا به نوشته‌ی وب‌سایت سعید محمد، او به عنوان مدیرعامل گروه ایرانیان‌اطلس، بانک انصار را از پروژه‌های مال‌سازی کنار گذاشت.

گروه شرکت‌های ایرانیان‌اطلس در سال ۱۳۶۵ تاسیس شد و از سال ۱۳۸۴ به صورت رسمی خود را به عنوان یک گروه سرمایه‌گذاری و اجرایی در صنعت ساختمان کشور معرفی کرد. اطلس‌مال در تهران، مرکز تجارت اطلس در تبریز، مرکز خرید اطلس در بم، هتل فاخر و مرکز خرید آرمان در مشهد، اطلس فرمانیه در تهران، پروژه‌ی ۴۰۰ واحدی اطلس در نمک‌‌آبرود، برج مسکونی اطلس در کیش، اطلس پلازا در تهران، اطلس کلینیک در کرمان و اطلس گاندی در تهران از جمله‌ پروژه‌‌های این گروه به شمار می‌رود.

سعید محمد همچنین در چند شرکت‌ خصوصی و وابسته به سپاه عضو هیئت مدیره بوده است که می‌توان به شرکت‌هایی ازقبیل قدر قدمت، انجمن مدیریت پروژه ایران، توسعه عمران رهاد، توسعه اقتصادی یاس، باغ فردوس ایرانیان، ستاره آرمان توس، مهندسین مشاورطرح و اندیشه شیوا اطلس، توسعه اقتصادی سبا، مهندسی اندیشه و عمران محیط، بهساز فراز ایرانیان، صنایع معدنی شهاب سنگ، مبین سازه پارند و مهندسی سپاسد اشاره کرد.

در وب‌سایت سعید محمد از دوره‌ی مدیریت او در گروه ایرانیان‌اطلس به‌عنوان «فعال‌ترین، بهترین و سودآورترین» دوره این گروه نام برده شده است.

با این حال، تنها شرکتی که بیش از همه در رسانه‌ها مطرح شد، شرکت توسعه اقتصادی یاس، مشهور به هلدینگ یاس است. براساس گزارش تحقیق و تفحص شورای شهر تهران که در اردیبهشت ۱۴۰۰ منتشر شد، شهرداری تهران در سال ۱۳۹۳، ۱۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان به شرکت‌های وابسته به سپاه داد و تا به امروز «نتوانسته» آن را پس بگیرد.

در این گزارش آمده است که مبادلات میان شهرداری و شرکت رساتجارت، زیرمجموعه هلدینگ یاس، به قرارداد بهار سال ۱۳۹۳ باز‌می‌گردد. هلدینگ یاس مجموعه هایپرمارکت‌هایی‌ است که زیر نظر بنیاد تعاون ناجا اداره می‌شود.

فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا

سعید محمد در سال ۱۳۹۷ از سوی فرمانده وقت سپاه پاسداران به عنوان فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا منصوب شد. قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا از بازوهای مهم سپاه پاسداران است و بزرگترین پیمان‌کار پروژه‌های دولتی ایران به شمار می‌رود.

بنا بر ادعای وب‌سایت سعید محمد، او در این دوره نقشه‌ی راه جدیدی برای قرارگاه ترسیم کرد و آن را از «قرب‌های وابسته به نیروها به هلدینگ تخصصی متناظر با وزارتخانه‌های دولت» تبدیل کرد. همچنین نوشته شده که سعید محمد این قرارگاه را از «حالت صرفاً پیمانکاری خارج کرد و به یک پیشران در سازندگی کشور مبتنی بر چارچوب‌های اقتصاد مقاومتی» مبدل ساخت.

براین اساس، قرارگاه در حال حاضر در بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن، بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز و مخابرات، فعالیت دارد و در دوره‌ی دو ساله‌ی فرماندهی سعید محمد «کلیه شاخص‌های اقتصادی در قرارگاه رشد چشمگیری داشته است».

سعید محمد در عین حال از سال ۱۳۹۱ به‌عنوان هیئت علمی دانشگاه امام حسین مشغول به تدریس در این دانشگاه بوده است. و در همین ارتباط،در دوره‌ی فرماندهی بر قرارگاه، ارتباط آن را با دانشگاه، مراکز علمی و شرکت‌های دانش بنیان گسترش داد تا آنجا که در حال حاضر ۵۰۰ شرکت دانش‌‌بنیان با این قرارگاه همکاری دارند. جالب اینجاست که رسانه‌های داخلی نیز در معرفی سعید محمد عموما بر فعالیت‌های دانشگاهی و پژوهشی او تاکید می‌کنند.

همچنین اعلام شده که تعداد عملیات حفاری قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در سال ۱۳۹۷، هشت عملیات در سطح کشور بوده و در حال حاضر تعداد آن به ۹۹ عملیات افزایش یافته است که بیشتر در حوزه میادین مشترک نفتی ایران با کشورهای قطر و عراق است.

در دوره‌ی فرماندهی سعید محمد، پالایشگاه ستاره خلیج فارس افتتاح شد و قرارگاه خاتم‌الانبیا پتروپالایشگاه آناهیتا را نیز پس از ۱۴ سال تعطیلی در اختیار گرفت. همچنین پتروپالایشگاه مهرخلیج فارس در تابستان ۱۳۹۹ به قرارگاه خاتم‌الانبیا واگذار شد.

بزرگترین طرح انتقال آب ایران با نام طرح گرمسیری از دیگر پروژه‌های این قرارگاه در دوره‌ی فرماندهی سعید محمد است که در مرداد ۱۳۹۹ افتتاح شد و «نزدیک به ۵۰ هزار هکتار از مزارع نوار غربی ایران» را آبرسانی می‌کند.

سعید محمد درحالی از طرح انتقال آب به عنوان دستآوردهای خود یاد می‌کند که اقدامات او در سال‌های پیش، به ویژه‌ سدسازی‌های بی‌رویه از جمله دلایل مهم کم‌آبی و خشکی مناطق غربی و جنوبی ایران به شمار می‌روند.

 قرارگاه خاتم‌الانبیا در دوران مدیریت سعید محمد، ۹ پروژه استراتژیک معدنی را در کشور فعال کرد، و هشت کارخانه در حوزه‌های مختلف معدنی نیز تاسیس شد. اقدامات او در این زمینه، اعتراضات شمار زیادی از کارگران را درپی داشته است که برای نمونه می‌توان به اعتراض کارگران معدن اسفندقه در کرمان اشاره کرد.

سعید محمد به عنوان عضو هیئت مدیره در شرکتی به نام شرکت صنایع معدنی شهاب‌سنگ با محمد حسین بصیری، معاون معدن در وزارت علی‌اکبر محرابیان در دولت احمدی‌نژاد همکاری می‌کرده است. بصیری در سال ۱۳۹۵ با مراجعه به روستای ارزویه و ارائه یک قرارداد جعلی مدعی می‌شود که امتیاز بهره‌برداری از سنگ‌های زینتی گارنت سبز معادن اسفندقه را دارد و مشغول بهره‌برداری از این معادن بکر در این منطقه می‌شود.

محمد حسین بصیری در حال حاضر ریاست هلدینگ گسترش صنایع و معادن ماهان را برعهده دارد. نگاره‌سازان مهر آتیه، فروسیلیسیم خمین، توسعه معادن روی ایران، کان کاو کاواک، مجتمع فولاد صنعت بناب، توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان و جمیل کرک بافت از دیگر شرکت‌های زیر نظر بصیری است.

تاسیس هلدینگ برون‌مرزی از پروژه‌های بین‌المللی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در دوره‌ی سعید محمد عنوان شده و اعلام شده است که این تصمیم موجب «هدفمند شدن» فعالیت‌های خارجی این قرارگاه شده است.

سعید محمد در شهریور ۱۳۹۹ به خبرگزاری مهر گفت که «باید به دنبال ایجاد تمدن بزرگ اسلامی ایرانی باشیم و همانقدر که به عمران شهرها فکر می‌کنیم، به فرهنگ شهروندانمان هم باید فکر کنیم».

سعید محمد از جمله افرادی است که معتقد است ایران نیاز به سرمایه‌گذاری‌های خارجی‌ها ندارد وتحریم‌ها را فرصتی دانسته تا ایران ازطریق قرارگاه خاتم‌الانبیا به خودکفایی برسد. او در همین رابطه، قراردادهایی را با قرارگاه فرهنگی خاتم‌الانبیا با موضوع فرهنگ‌سازی در حوزه اقتصاد مقاومتی منعقد کرده است.

سردار محمد همچنین در گفت‌وگویی که آبان ماه ۱۳۹۹ انجام داد گفت که شرکت در انتخابات ۱۴۰۰ یا شهرداری تهران به شرایط بستگی دارد.

برکناری از فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا

سعید محمد در اسفند سال ۱۳۹۹ اعلام کرد که با هدف حضور در انتخابات ریاست جمهوری ایران از سمت خود استعفا کرده است. احتمال حضور او در انتخابات، واکنش‌های متعددی را در میان مقامات و اهل سیاست برانگیخت.

در فروردین ماه ۱۴۰۰ اما یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران به خبرگزاری فارس گفت که سعید محمد به دلیل تخلف و عدم رعایت مقررات از فرماندهی این قرارگاره کنار گذاشته شد.

به گفته‌ی جوانی، سپاه با ورود پاسداران به عرصه‌ی انتخابات بدون طی مراحل و فرآیندهای قانونی تعریف شده مخالف است. او تاکید کرد که «منفک کردن سعید محمد از مسئولیت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم به دلیل همین تخلف و رعایت نکردن مقررات» بوده است.

سعید محمد در اولین روز ثبت نام نامزدهای انتخاباتی، به عنوان نامزد انتخابات ثبت نام کرد. صلاحیت او از سوی شورای نگهبان رد شد. او در نهایت از سید ابراهیم رئیسی حمایت کرد و ستادهای حامی‌اش هم به حمایت از رئیسی پرداختند.

بانک گردشگری که مالکیت آن در دست مهدی جهانگیری، برادر اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت حسن روحانی است از جمله حامیان سعید محمد در انتخابات به شمار می‌رفت. مهدی جهانگیری در بهمن ماه ۱۳۹۹ به جرم قاچاق حرفه‌ای ارز به زندان محکوم شد.

این اما تنها رابطه میان مهدی جهانگیری و سعید محمد نبود. آنها در آبان‌ماه ۱۳۹۹ توافقنامه توسعه مجتمع فولاد بناب بین گروه مالی گردشگری و قرارگاه خاتم‌الانبیا به ارزش ۲۰ هزار میلیارد تومان را امضا کردند.

این قرارداد انتقاداتی را برانگیخت که در پاسخ به آنها سعید محمد در فروردین ماه ۱۴۰۰ گفت: «در قرارگاه خاتم با انواع کارفرماها از آقای زنگنه که سابقه کرسنت دارد تا آقای آخوندی کار می‌کنیم. تا زمانی که افراد به لحاظ حقوقی بر سر پست خود هستند، ما نمی‌توانیم مخالفتی با همکاری با آنان داشته باشیم».

سید ابراهیم رئیسی پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ شد و سعید محمد در مهرماه همین سال به عنوان مشاور رئیس‌جمهوری ایران در امور مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی منصوب شد.

شرح اتهامات و محکومیت‌ها
عناوین شغلی: فرمانده سابق قرارگاه خاتم‌الانبیا، مدیرعامل گروه ایرانیان‌اطلس و مشاور ابراهیم رئیسی در امور مناطق آزاد
اتهام‌ها: قراردادهای غیرقانونی
محکومیت‌‌ها: پرونده‌ی اقتصادی در دادگاه ندارد
محل زندگی: تهران