گزارش کمیته تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه اصفهان که در مرداد ماه ۱۴۰۱ منتشر شده، پرده از فسادی پر دامنه برداشته است. براساس این گزارش که در آن به ۹۰ عنوان «تخلف، انحراف و تحمیل خسارت» اشاره شده، بیش از ۹۱ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رانت در فاصله‌‌ای کمتر از سه سال توزیع شده است.
تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه اصفهان دی‌ماه ۱۳۹۹ تصویب شد و گزارش نهایی آن، ۲۵ مرداد ۱۴۰۱ در مجلس قرائت شد. متن کامل گزارش نیز به سرعت در فضای مجازی قرار گرفت و واکنش‌های متعددی را برانگیخت.
در این گزارش، عبارت «اختصاصی‌سازی» و «خصوصی‌بازی» برای اشاره به خصوصی‌سازی فولاد مبارکه در میانه‌ی دهه هشتاد به کار برده شده و ماهیت «خصولتی» شرکت‌هایی از این دست، زمینه‌ساز فساد ساختاری شمرده شده است.
در گزارش سیصد صفحه‌ای تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه، نام افراد سرشناسی همچون محمود واعظی (وزیر دولت روحانی)، اسحاق جهانگیری(معاون اول حسن روحانی)، عباس آخوندی (وزیر دولت روحانی)، محمد شریعتمداری(وزیر دولت روحانی)، محمد عطریانفر (عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی)، مهدی کرباسیان (معاون سابق وزیر صنعت، معدن و تجارت و ریس هیئت عامل ایمیدرو) و عباس رضایی (استاندار وقت اصفهان) آمده و به سوءاستفاده از جایگاه خود متهم شده‌اند.
حمیدرضا عظیمیان و دیگر مدیران وقت شرکت فولاد مبارکه نیز با اتهام‌هایی همچون مدیریت و فعالیت‌های غیرقانونی، سرمایه‌گذاری‌ها و پرداخت‌های غیرمتعارف و تصمیم‌گیری‌های مبتنی به منافع سیاسی روبرو هستند.
فعالیت‌های غیرقانونی فولاد مبارکه در فاصله مدیریت حمیدرضا عظیمیان (از مهرماه ۱۳۹۷ تا مهرماه ۱۴۰۰) در چند سرفصل ارائه شده‌اند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- فعالیت‌های ارزی غیرشفاف و فاقد نظارت
- بهره‌گیری از منابع مالی فولاد مبارکه برای تاثیرگذاری سیاسی ازجمله انتخابات رباست جمهوری
- سرمایه‌گذاری‌های نامناسب و پرابهام
- عدم رفع تعهدات ارزی
- مشارکت‌های غیرمناسب در پروژه‌های نامرتبط
- خرید‌های غیرقانونی از قبیل خرید زمین و ساختمان در شهرهای دیگر ایران
- انجام فعالیت‌های غیرقانونی از طریق شرکت‌های تابعه
- افزایش غیرمتعارف بودجه باشگاه فولاد مبارکه سپاهان و پرداخت‌های نجومی به برخی از بازیکنان و مدیران این باشگاه
- بکارگیری نیروهای بازنشسته و غیرمتخصص به عنوان هیئت مدیره و مشاور در فولاد مبارکه و شرکت‌های تابعه
- قراردادهای غیرمتعارف با افراد سفارش‌شده
- ترجیح اولویت‌های سیاسی بر منافع شرکت
- پرداخت‌های غیرمتعارف شامل پرداخت به صدا و سیما، پرداخت به رسانه‌های متعدد و حقوق و مزایای غیرمتعارف به مدیران و معاونان
- عقد قرارداد با ذی‌نفوذان سیاسی و اجتماعی
- ضعف‌های ساختاری، نواقص قانونی و عدم بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولیدی
- پرداخت هدایا وکمک‌های مالی به نهادهای دولتی و حکومتی ازقبیل استانداری‌ها، ائمه جماعات، دستگاه‌های نظامی و انتظامی، اداره کل اطلاعات، دادگستری و باشگاه‌های فرهنگی، ورزشی
براساس این گزارش، شبکه پیچیده سهامداران شرکت فولاد مبارکه و شرکت‌های تابعه زمینه‌پردازِ «رانت، پولشویی، خیانت در امانت و انتقال سود به زیر مجموعه‌های معاف از مالیات» بوده است.
در این گزارش همچنین به تناقض شرکت‌های خصوصی‌شده اشاره شده که مدیریت در آنها همچنان دولتی باقی مانده است، اما به دلیل قرار گرفتن در زیرمجموعه اصل ۴۴ قانونی اساسی و خصوصی‌سازی از نظارت و حسابرسی معاف شده‌اند. براساس گزارش کمیته، در حال حاضر جمع درصد سهام فولاد مبارکه با مالکیت و مدیریت کاملا دولتی ۴۸.۸۸ است.
شرکت فولاد مبارکه همچنین ده‌ها میلیارد تومان به منظور تخریب تحقیق و تفحص مجلس هزینه کرده است که عبارت‌اند از قراردادهای پرابهام با منسوبین رسانه‌ای دولت روحانی، هزینه‌های رسانه‌ای وزارت صمت، ۲۵ میلیارد تومان تبلیغات در نوروز ۱۴۰۰ در صدا و سیما و تابلوهای شهری، قراردادهای پرابهام با رسانه‌هایی از قبیل موسسه دنیای اقتصاد و شمار زیادی از روزنامه‌های کثیرالانتشار.
خرید ماشین برای معاون اول حسن روحانی، رئیس جمهوری سابق و وزیر صمت دولت روحانی و خرید خانه و ویلا، استخدام‌ها و دستمزدهای خارج از ضابطه از دیگر مواردی است که در گزارش آمده است.
پیشنهاد تامین ۵۰ میلیون یورو به معاون بانک مرکزی در آستانه رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری از جمله مواردی است که نشان‌دهنده‌ی نفوذ سیاسی صاحبان سرمایه در معادلات سیاسی کشور است.
براساس این گزارش، شرکت فولاد مبارکه در سال‌های ۹۸ و ۹۹، بیش از دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان به اداره کل اطلاعات استان اصفهان، بیش از دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به استانداری اصفهان، بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به نیروهای نظامی و انتظامی کشور و بیش از ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به حساب سپاه صاحب‌الزمان استان، پایگاه بسیج و وزارت دفاع پرداخت کرده است.
فولاد مبارکه همچنین بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان به ائمه جمعه و ستاد نماز استان اصفهان و بیش از ۹۰۰ میلیون تومان به حوزه علمیه پرداخت کرده است.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان بزرگترین مجتمع تولید فولاد ایران است که در سال ۱۳۶۹ تاسیس شده است. این شرکت در میانه‌ی دهه هشتاد خصوصی‌سازی شد، اما مدیرعامل آن همچنان از طرف دولت انتخاب می‌شود.
سیاهه‌ی تخلفات فولاد مبارکه بیش از این موارد است و ویکی‌فساد در گزارشی ویژه متن کامل گزارش را بررسی کرده است.
