از وضعیت مالی خانواده خمینی اطلاعات چندانی در دسترس نیست و رسانه‌ها با انتشار برخی خبرها درباره‌ی نوه‌های روح‌الله خمینی، رهبر جمهوری اسلامی، به زندگی «لاکچری» آنها اشاره کرده‌اند.
در این میان، به‌ویژه تصاویری از نعیمه اشراقی، نوه‌ی دختری روح‌الله خمینی و سیداحمد خمینی، فرزند حسن خمینی، نوه‌ی پسری روح‌الله خمینی، مهر تاییدی بر انتقادات درباره ثروت خانواده خمینی گذاشته است.
برای مثال، وبسایت فردا «سبک زندگی اشرافی و لاکچری و میلیونی تازه جوان‌های خاندان» روح‌الله خمینی را زیر سوال برده و در مطلبی درباره‌ی سیداحمد خمینی نوشته است: «این آقازاده جوان جز اینکه نوه مرحوم حاج احمد خمینی است، چه فضل و برتری نسبت به سایر هم‌نسلانش دارد؟ نابغه هوشی است؟ اعجوبه حوزوی است؟ دانشمند علمی است؟».
با این همه اما، جز چند تصویر یا مطالب کوتاه در انتقاد از زندگی لاکچری چند عضو جوان خاندان خمینی، هیچ گزارشی در رسانه‌های رسمی ایران منتشر نشده و تنها اطلاعاتی که در این باره وجود دارد، مربوط به موسسات زیر نظر سیدحسن خمینی، پسر احمد خمینی و نوه روح‌الله خمینی است.
به استناد آمارهای رسمی و بر اساس مصوبه‌های قانونی، اداره سه موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، آستان امام خمینی و پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی به خانواده روح‌الله خمینی واگذار شده و در حال حاضر این موسسه ها زیرنظر حسن خمینی، بزرگترین پسر احمد خمینی و یکی از نواده‌های آقای خمینی اداره می‌شوند.
این موسسه‌ها هر سال ردیف بودجه‌های میلیاردی دارند؛ بودجه‌هایی که اگرچه به ادعای مقامات حکومتی «بیشتر از بقیه نهادها» نیست ولی شفافیت ارقام و اعداد آنها با تردیدهایی همراه هستند.
سیدحسن خمینی به اصلاح‌طلبان نزدیک است و همین سمت‌و‌سو در دیگر اعضای خاندان خمینی نیز دیده می‌شود. به همین دلیل، برخی رسانه‌های وابسته به اصولگرایان انتقاداتی را علیه این خاندان منتشر کرده‌اند که از جمله اشاره به زندگی «لاکچری» این آقازاده‌ها و یا انتقاد از ردیف بودجه‌ی سه موسسه زیر نظر سید حسن خمینی بوده است.
میراث رسیده به خمینی‌ها
بعد از درگذشت روح الله موسوی‌خمینی در سال ۱۳۶۷، به تدریج سه نهاد و ارگان به شکل مستقیم در اختیار خانواده خمینی‌ها قرار گرفت و مسئولیت اصلی ابتدا به احمد خمینی و بعد از مرگش به پسرش، حسن خمینی سپرده شد.
اسامی این موسسات سه‌گانه عبارت‌اند از:
- موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
- پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
- آستان حرم امام خمینی
نحوه فعالیت و مبالغ بودجه دولتی این موسسه‌ها در سال‌های اخیر به تدریج حاشیه‌هایی پیدا کرد تا جایی که یکبار در سال ۱۳۹۶ حمید انصاری، قائم مقام موسسه تنظیم و نشر آثار مجبور به نوشتن دفاعیه‌ای شد و برخی رسانه‌ها و وبسایت‌ها را متهم کرد که آمار و ارقام نادرست منتشر می‌کنند.
پیشتر هم حسن خمینی در صفحات شخصی‌اش در شبکه های اجتماعی نوشت که هیچ کدام از اعضای خانواده خمینی از محل بودجه‌های دولتی این موسسات، «درآمد و عایدی» ندارند؛ ادعایی که به دلیل عدم شفافیت مالی و منتشر نشدن جزیییات گزارش‌ها در رسانه‌ها، قابل تایید نیست و تا کنون رسانه‌ها در ایران گزارش دقیق و شفافی در این مورد منتشر نکرده‌اند.
علاوه بر آن، حسن خمینی و دیگر مقامات موسسه‌های سه گانه تا کنون درباره فعالیت‌های کلان اقتصادی ده‌ها شرکت و کارخانه متعلق به این موسسه‌ها توضیح نداده‌اند.
پیگیری‌های ویکی‌فساد نشان می‌دهد این شرکت‌ها و موسسات اقتصادی در حوزه‌های مختلف فرهنگی تا صنایع دارویی، بازرگانی و صادرات فعالیت می‌کنند. درباره جزییات مالیاتی این شرکت‌ها نیز اطلاعات دقیق و مستندی ثبت نشده است.
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
اساسنامه این موسسه مرداد ۱۳۶۸ در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری تهران ثبت و تقریبا یک سال بعد، قانون نحوه حفظ آثار و یاد حضرت امام خمینیبعد از تصویب در مجلس و تایید شورای نگهبان ابلاغ شد.
ساختار موسسه عبارتند از: تولیت، سرپرست، قائم‌مقام سرپرست، معاونان، بازرسان. تولیت موسسه ابتدا به مدت شش سال به احمد خمینی واگذار شد. بعد از مرگ او که همان زمان با تردیدهایی همراه بود، حسن خمینی، فرزند احمد خمینی از اسفند ۱۳۷۳ این مسئولیت را برعهده گرفت.
در زیرمجموعه این تشکیلات، موسساتی از جمله پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، موسسه چاپ و نشر عروج، موسسه فرهنگی عروج، وبسایت خبری جماران و چند نمایندگی در شهرهایی مانند نجف، اصفهان، قم، خمین تاسیس شدند که همچنان مشغول فعالیت هستند.
پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
این پژوهشکده در سال ۱۳۷۵ از موسسه تنظیم و نشر آثار جدا شد و از وزارت علوم وقت مجوز فعالیت گرفت. بررسی‌های ویکی‌فساد نشان می‌دهد مانند بسیاری از موسسات و شرکت‌های متعلق و یا وابسته به مقامات جمهوری اسلامی، روابط خانوادگی در تعیین اعضای هیئت امنای این پژوهشکده وجود دارد.
برای نمونه حسن خمینی، رئیس هیئت امنا و پدر همسر او یعنی محمد موسوی‌بجنوردی، عضو همین هیئت امنا هستند. دیگر اعضای این هیئت امنا از چهره‌های نزدیک به خانواده خمینی‌ها هستند.
آستان حرم امام خمینی
مجموعه تشکیلاتی که در اطراف مقبره روح‌الله خمینی طی سال‌ها ایجاد شده به آستان امام خمینی معروف است. این موسسه مانند دو مجموعه قبلی زیرنظر مستقیم حسن خمینی اداره می شود.
مساحت فضای سرپوشیده این مقبره نزدیک به ۶۰ هزار و مساحت بخش اصلی آن ۱۵ هزار متر مربع است. وبسایت دویچه‌وله فارسی سال ۲۰۱۵، این مقبره را «گرانترین آرامگاه در جهان» معرفی کرد.
تا کنون مقامات جمهوری اسلامی و حسن خمینی به عنوان تولیت این مجموعه به طور شفاف درباره ارقام و هزینه‌های ساخت و توسعه این مقبره توضیح نداده‌اند. تنها در سال ۱۳۹۴، مسیح مهاجری، مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی با انتشار مقاله‌ای از هزینه‌های صرف شده در مجموعه موسوم به «حرم امام» انتقاد کرد.
طی ۳۰ سال اخیر در این مجموعه که همچنان در اراضی جنوب تهران رو به گسترش است، مراکزی از جمله هتل، مراکز تجاری، بیمارستان، دانشگاه، شهربازی و مراکز تفریحی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، شهرک سلامت و مجموعه‌ی نمایشگاهی شهر آفتاب ساخته شدند.
بودجه‌های میلیاردی و سوال‌های بی‌پاسخ
با وجود ۳۰ سال فعالیت موسسات سه‌گانه، مقامات گزارش روشنی از بودجه، هزینه‌ها و درآمدهای این مجموعه ارایه نکرده‌اند. برای نمونه تا سال ۱۳۹۵، موسسه تنظیم و نشر آثار و پژوهشکده، بودجه مشترک داشتند اما از سال ۱۳۹۶ یک ردیف جدید بودجه برای آستان حرم امام خمینی اضافه شد و از سال ۱۳۹۸ نیز هر کدام از این موسسات، ردیف بودجه مستقل دریافت کردند.
مجموع کل اعتبارات سه نهاد (موسسه تنظیم و نشر آثار، آستان و پژوهشکده) از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ به شرح جدول زیر است:
| مجموع کل اعتبارات موسسات سه‌گانه (موسسه تنظیم و نشر، آستان و پژوهشکده) از بودجه | |
| ۴۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان | سال ۱۳۹۲ |
| ۴۱ میلیارد تومان | سال ۱۳۹۳ |
| ۵۵ میلیارد تومان | سال ۱۳۹۴ |
| ۶۲ میلیارد تومان | سال ۱۳۹۵ |
| ۷۶ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان | سال ۱۳۹۶ |
| ٧١ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان | سال ۱۳۹۷ |
| ۵۹ میلیارد و ۲۱۰ میلیون تومان | سال ۱۳۹۸ |
| ۶۶ میلیارد تومان | سال ۱۳۹۹ |
| ۷۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان | سال۱۴۰۰ |
| ۸۰ میلیارد تومان | سال ۱۴۰۱ |
با این وجود، جزییات دقیق و شفافی از مبالغ واقعی بودجه تفکیکی این موسسات منتشر نشده یا در دسترس نیست. یکی از دلایل این امر، وجود اصلاحیه‌ها و تبصره‌های فراوان و مهم‌تر از همه مبالغی است که تحت عناوین مختلف و خارج از بودجه رسمی کشور به همه نهادها و دستگاه‌ها از جمله موسسات سه‌گانه زیرنظر حسن خمینی پرداخت می‌شوند.
در چنین شرایط غیرشفافی، رسانه‌ها و وبسایت‌ها برای انتشار ارقام بودجه، مجبور به گمانه‌زنی و یا استناد به منابع غیررسمی می‌شوند؛ موضوعی که برای نمونه در سال ۱۳۹۷ به «تردیدها و شبهات» در مورد بودجه موسسات سه‌گانه دامن زد و مجید انصاری، قائم مقام موسسه تنظیم و نشر آثار آقای خمینی را به ارایه یک گزارش وادار کرد.
او در گزارش خود که تلاشی برای «پاسخ به شبهات» عنوان کرد، بدون تفکیک سالانه ارقام بودجه برای سه موسسه، ادعای بودجه ۷۱ میلیارد تومانی برای موسسه تنظیم و نشر آثار آقای خمینی را تکذیب و این مبلغ را ۱۸ میلیارد تومان اعلام کرد.
او همچنین مدعی شد که بخش‌هایی از کمبود بودجه موسسات سه‌گانه با کمک‌های مردمی تامین می‌شود. انصاری در همین حال توضیح نداد که این کمک ها چطور و در چه مواردی هزینه می‌شوند.
در این میان نوشته یک کاربر در شبکه توییتر از سوی رسانه‌ها بازنشر شد که گفته بود آماده است سایت موسسه تنظیم و نشر آثار را با «پنج درصد رقم تعیین‌شده در بودجه اداره کند، به شرط آنکه مابقی رقم اختصاصی به بیت‌المال بازگردانده شود».
موسسه تنظیم و نشر آثار خمینی، علاوه بر یک پرتال خبری، از سال ۱۳۸۷ پایگاه خبری جماران را راه‌اندازی کرده است.
در میانه این کش‌و‌قوس‌ها، دو موضوع مشخص نشد: ۱. گزارش مالی درآمدها و هزینه‌های این تشکیلات چرا در اختیار رسانه‌ها قرار نمی‌گیرد؟ ۲. میزان کمک‌های مردمی چقدر است و نحوه خرج‌کرد آنها چگونه است؟
شرکت‌های متعلق به موسسات سه‌گانه
راستی‌آزمایی ادعای مقامات اداره موسسات زیر نظر حسن خمینی مبنی بر «نبود هرگونه نفع و درآمد اعضای خانواده خمینی از این موسسات» به راحتی میسر نیست. رسانه‌ها در ایران اجازه دسترسی به منابع رسمی درآمدی و حتی فیش‌های حقوقی مقامات جمهوری اسلامی و تولیت‌های مختلف را ندارند. اگرچه حسن خمینی در چند نوبت مدعی شد که هیچ درآمد و منفعتی از موسسات سه‌گانه نصیب خمینی‌ها نمی‌شود، ولی رسانه‌ها در ایران تا کنون گزارشی از بررسی‌های مالیاتی و هزینه‌کردها منتشر نکرده‌اند.
در این میان پیگیری‌های ویکی‌فساد نشان می‌دهد دست‌کم ده‌ها شرکت در زیرمجموعه موسسات متعلق به خانواده خمینی تاسیس شده و سال‌هاست فعالیت اقتصادی می‌کنند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- شرکت کشت و صنعت ملت
- شرکت کشت و صنعت جماران
- شرکت کشت و صنعت طوبی شمال
- توسعه عمران یادگار
- عمرانی معدنی ثاقب
- یادگار سبز
- صنایع دارویی کرمان
- شرکت تبلیغاتی پیام خورشید جماران
- بازرگانی روان کالا
- شرکت پاکسار شن خسرو
- شرکت پترو مهر آفتاب اروند
این شرکت‌ها چه می‌کنند؟
زمینه فعالیت این شرکت‌ها در همه حوزه‌های اقتصادی و خدماتی از کشت و صنعت تا داروسازی و فروش محصولات نفت و پتروشیمی است.
براساس اطلاعات منتشر شده در روزنامه رسمی کشور، می‌توان مشاهده کرد که شبکه‌ای از شرکت‌های وابسته در زیرمجموعه این سه موسسه شکل گرفته است.
در تازه‌ترین مورد، شرکت گردشگری یادگار آفاق دلیجان در مهرماه ۱۳۹۹ تاسیس شده است که از زیرمجموعه شرکت‌های یادگار سبز، پیام خورشید جماران و توسعه عمران یادگار به شمار می‌رود. این شرکت بلافاصله پس از تاسیس، دو طرح گردشگری در استان مرکزی به ارزش ۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان را دریافت کرد.
بر اساس بررسی‌های ویکی‌فساد، اگرچه در سامانه رسمی ثبت شرکت‌ها نامی از اعضای خانواده خمینی‌ها به میان نیامده ولی دست‌کم نام یکی از موسسات سه‌گانه به عنوان عضو هیئت مدیره و موسس شرکت ذکر شده و در بسیاری موارد هم به افرادی وکالت داده شده است.
نمونه این موضوع را می‌توان در آگهی تغییرات شرکت کشت و صنعت طوبی شمال مشاهده کرد. در آگهی روزنامه رسمی به شماره ۲۲۰۸۵ و تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۹ آمده است که به استناد صورتجلسه مجمع عمومی عادی سالانه مورخ ۱۳ اسفند ۱۳۹۸، موسسه حسابرسی بهنود و فردی به نام علاءالدین پسیان به عنوان بازرس اصلی و علی‌البدل برای مدت یک‌سال انتخاب شدند.
در این آگهی، همچنین عضویت موسسه آستان حرم امام خمینی(ره)، شرکت کشت و صنعت ملت و شرکت کشت و صنعت جماران به عنوان اشخاص حقوقی و اعضای هیئت مدیره برای دو سال دیگر تمدید شد.
در موردی دیگر، چند تن از اعضای هیئت مدیره شرکت مجتمع صنایع دارویی کرمان، در فهرست اعضای هیئت‌مدیره شرکت‌های زیر مجموعه آستان حرم امام دیده می‌شوند.
برای مثال، علاءالدین پسیان درحالی رئیس هیئت‌مدیره شرکت مجتمع دارویی کرمان است که از اعضای هیئت مدیره شرکت‌هایی از قبیل بازرگانی روان‌کالا، کشت وصنعت جماران، یادگار سبز، توسعه عمران یادگار، کشت و صنعت طوبی شمال و کشت و صنعت ملت به شمار می‌رود.
درباره میزان درآمد، سودهای حاصله از فعالیت های این شرکت و گردانندگان واقعی آن اطلاعات قابل استنادی در دست نیست.
حاشیه خمینی‌ها؛ پوشش در کانادا و زندگی «لاکچری»
سال ۱۳۹۲ نحوه پوشش نعیما طاهری، دختر نعیمه اشراقی (نوه آقای خمینی) در مراسم دریافت یک جایزه در کانادا خبرساز شد.
بعد از برخی انتقادها در شبکه‌های اجتماعی، نعیمه اشراقی در صفحه منسوب به او در فضای مجازی نوشت: «برای چی نباید دخترم رو بفرستم کانادا؟ مگه هزاران آدم نمیرن کانادا؟ اونجا شرایط و فضایی داره که دختر من میتونه ایمان و اعتقاداتشو محکم‌تر کنه. کیفیت نمازی که در کانادا می‌خونه به مراتب بیشتر از ایرانه. تا به حال چندین جلد مفاتیح براش پست کردم. عمرا اگه اینجا اینقدر دعا می‌خوند».
خبرگزاری فارس سال ۱۳۹۲ با انتقاد از پوشش نعیما اشراقی، پاسخ مادرش را نابجا ارزیابی کرد و نوشت که تحصیل در کانادا مهم نیست، بلکه «پوشش زننده» مورد اشکال است.
طی سال‌های اخیر، گزارش‌هایی درباره‌ی «ساده‌زیستی» با زندگی «اشرافی» خاندان خمینی در سایت‌های داخلی منتشر شده است.
برای نمونه، سایت تابناک، نزدیک به محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه پاسداران و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ در گزارشی نوشت که فرزندان آقای خمینی تمایلی به حضور در سیاست ندارند و «به جای تکیه بر مواهب میراث پدر بزرگ در عرصه سیاست، تمایل دارند در قم ساکن بوده و میراث‌دار آیت‌الله خمینی در حوزه علمیه باشند».
این ادعا در حالی مطرح شد که پیش از آن، سایت فردانیوز «زندگی اشرافی» چند نفر از جوان‌های خانواده خمینی‌ها را به باد انتقاد گرفته بود.
این سایت خبری، دوم فروردین ۱۳۹۷، زندگی سیداحمد خمینی، پسر حسن خمینی را «اشرافی و میلیونی» توصیف کرده و نوشته بود: «این آقازاده جوان جز اینکه نوه مرحوم حاج احمد خمینی است، چه فضل و برتری نسبت به سایر هم‌نسلانش دارد؟ نابغه هوشی است؟ اعجوبه حوزوی است؟ دانشمند علمی است؟».
انتقادها از این زندگی اشرافی و برخی حاشیه‌های دیگر در حالی است که کمتر رسانه‌ای در ایران موفق شده درباره کسب‌و‌کار و فعالیت‌های اقتصادی اعضای خانواده خمینی‌ها گزارش تهیه کند.
